Pasop vir prospekteerder se voorstelle

Daar het ‘n paar maande gelede ‘n berig in die Kwêvoël verskyn oor die prospekteeraansoeke van SASCO (South African Steel Company) en Thabazimbi Mineral Resources van Allen Tavakolli, onder andere in die Kransberge reg onder die bedreigde Kaapse aasvoëlbroeikolonie.
Mnr. Tavakolli is besig om grondeienaars te kontak met die doel om ‘n ooreenkoms met hulle te sluit waar 3 opsies voorgehou word, naamlik ‘n betaling per ton erts, winsdeling in die toekomstige mynmaatskappy of dan die uitkoop van die eiendom. Dit is natuurlik alles onderhewig daaraan dat die grondeienaar vir sy maatskappy(e) toegang gee om ongeveer 10 boorgate op ‘n eiendom te boor en onderhewig daaraan dat daar dan wel ekonomiese hoeveelhede erts gevind sal word. Mnr. Tavakolli het bogenoemde onlangs aan myself en ‘n ander beswaarmaker voorgelê.
Ek wil grondeienaars waarsku om nie goedsmoeds die ooreenkoms te teken nie, in elk geval nie sonder dat regsadvies eers hieroor ingewin word nie. Deur die ooreenkoms te teken kan die grondeienaars moontlik sekere van hulle regte prysgee soos die voorwaardelike toegang tot die eiendom en die feit dat die prospekteerder met die grondeienaar ‘n koste moet ooreenkom en betaal vir die prospektering (onder andere om weer te kan rehabiliteer). Hierdie voorgestelde ooreenkoms mag ook ‘n poging wees van die aansoeker om DME te oortuig dat konsultasie, een van die vereiste prosedures, suksesvol afgehandel is.
Ek het mnr. Tavakolli gepols oor sy onderneming (soos blyk uit Die Kwêvoël-berig) dat hy nooit teen enige grondeienaar se wil op sy eiendom sal prospekteer nie. Hy sing egter nou ‘n ander deuntjie en sê dat, as DME (Dept van Mineraal en Energie) sy prospekteringsaansoek goedkeur, daar ‘n onus op hom sal rus om wel te prospekteer.
Daardeur wil hy, volgens hom, eintlik die grondeienaar ‘n guns bewys. Indien hy nie self op ‘n spesifieke eiendom prospekteer nie, gaan sy reg daarop verval, en sal DME net weer die reg aan iemand anders toeken, wie nie dieselfde “gunstige terme” aan die grondeienaars sal aanbied nie.
Verder voer hy aan dat hy redelik seker is dat daar ystererts op hierdie eiendomme is aangesien hulle een of ander magnetiese toetse gedoen het tydens ‘n vlug oor die gebied. Op sommige van die eiendomme waar hy aansoek doen om te prospekteer, is daar egter reeds vantevore vir ystererts prospekteer, en is daar nooit iets noemenswaardig gevind nie.
Dit blyk dat mnr. Tavakolli die enigste direkteur van SASCO en Thabazimbi Mineral Resources is en daar bestaan ook onsekerheid of hy wel ‘n RSA burger is. Sy mynmaatskappye sal nie in aanmerking kan kom vir ‘n mynlisensie tot tyd en wyl hulle swart bemagtiging in plek is nie. Bo en behalwe swart bemagtiging is daar ‘n lang lys ander voorwaardes en prosesse waardeur gegaan moet word alvorens ‘n mynlisensie toegeken kan word. Enige ooreenkoms wat die indruk skep dat die betrokke maatskappy(e) die reg sal hê om in die toekoms te kan myn, is dus ongegrond.
Johan van Rooy